دکترین  : به نظریه، اصول عقیده، آیین، مکتب یا قواعد بنیادین معتبری گفته می شود که هدایت کننده اقدام در پشتیبانی از سیاستها و برنامه ها در جهت تامین اهداف بوده و به کاربردن آنها مستلزم درک مقتضیات و تصمیم گیری صحیح و منطقی می باشد.

 این نوشته به معرفی دکترین ها و استراتژی های غرب در مقابل جمهوری اسلامی ایران به صورت اجمالی پرداخته است.

1- استراتژی هویج و چماق

با طرح محور شرارت از سوی رئیس جمهور آمریکا، دکترین هویج و چماق، همزمان علیه عراق و ایران مطرح شد. مبتنی بر این دکترین، کشور هدف، همچون اسب «وحشی» است که باید «رام» شود. به هنگام گرسنگی اسب وحشی در بند، او را تطمیع نموده و به او «هویج» می دهند. اما با هربار که آن اسب، بخشی از هویج را می خورد، یک ضربه شلاق یا چماق بر سر او فرود می آید. تکرار این روند تطمیع با هویج و تهدید با چماق، تا زمان «رام» شدن آن اسب ادامه می یابد: تا زمانی که «زین» را بر پشت خود بپذیرد و «سواری» بدهد. این دکترین در مورد عراق صدام حسین در کمتر از چهارده ماه به نتیجه نشست، اما در مورد ایران مؤثر واقع نشد. چماق در دست آمریکا و اسرائیل و هویج در کف اتحادیه اروپا خشکید.

در استراتژی هویج و چماق فرض بر این بود که ایران به مثابه یک اسب وحشی است که باید رام غرب شود. در این فرآیند انگلیس، آلمان و فرانسه هویج را به دست می گیرند و آمریکا و اسرائیل چماق را. هویج عبارت است از امتیازاتی که این سه کشور پیشنهاد می دهند و چماق نیز ضرباتی است که آمریکا پس از جذب ایران به این امتیازات بر سر ایران می کوبد. به عنوان مثال می توان به وقایع سال 82 در موضوع هسته ای اشاره کرد. در تاریخ 29/7/82 تفاهم نامه سعدآباد بین ایران و 3 کشور اروپایی امضا شد که در آن ایران برای حل وفصل موضوع هسته ای خود به پذیرش پروتکل الحاقی ترغیب شده بود. در همین راستا در تاریخ 19/8/82 پروتکل الحاقی توسط ایران پذیرفته شد. اگر تا به اینجا را با دکترین هویج منطبق کنیم، صدور قطعنامه های دوم و سوم شورای حکام در تاریخ های 25/9/82 و 25/12/82 با محوریت آمریکا چماق هایی بود که باید بر سر ایران فرو می آمد. می بینیم که غرب برای اعمال بخش دوم طرح خود یعنی چماق بیشتر از یک ماه صبر نمی کند.

2- استراتژی پلیس خوب، پلیس بد

با شکست دکترین هویج و چماق، رویکرد غرب تلطیف شد و لعاب قانون به خود گرفت: یک قانون جهانی وجود دارد که ضابط آن «واحد پلیس جهانی» است که اتفاقاً همه اعضای آن کشورهای غربی هستند.

این «کلانتری» جهانی، دو نوع پلیس دارد؛ پلیس خوب و پلیس بد. انگلیس، فرانسه و آلمان، به عنوان پلیس های خوب، در سر «گردنه» گذرگاه جهانی، جلوی اتومبیل ایران را گرفته و تقاضای نامشروع «تعلیق» بدون مدت تحقیقات و فعالیت های تکنولوژیک هسته ای ایران را ارائه نمودند. هشدار آنها این بود: توصیه ما این است که به خواسته های ما تن دهید، در غیر این صورت دو پلیس بد _ آمریکا و اسرائیل _ تا لحظاتی دیگر آژیرکشان سر می رسند و این «خواسته ها» را به زور به شما تحمیل می کنند.

پلیس خوب، پلیس بد در سال 2004 فرآیند بعدی بود. در این طرح که می توان آن را به نوعی تکامل یافته دکترین قبلی دانست، دنیا به مثابه دهکده ای است که چند کشور غربی ژاندارم آن هستند. در این میان 3 کشور اروپایی پلیس خوب و آمریکا پلیس بد است. ایران بهتر است که قضیه پرونده هسته ای خود را با پلیس های خوب به پایان ببرد و با خواسته های این سه کشور اروپایی مبنی بر تعلیق کلیه فعالیت های هسته ای موافقت کند. تاکید مفرط مذاکره کنندگان اروپایی در مذاکرات 25/8/83 پاریس بر تعلیق گسترده فعالیت های هسته ای گواه این است که آن ها نقش پلیس خوب را به خوبی ایفا کرده اند. متعاقب موافقت نامه پاریس در تاریخ 2/9/83 تاسیسات UCF اصفهان تعلیق شد. ضمن این که سال 83 بیشترین فراوانی سفر مدیر کل آژانس به ایران را به خود اختصاص داده که بی ارتباط با دکترین پلیس خوب نیست.

3- استراتژی مکانیسم ماشه

با شکست نمایش پلیس خوب، پلیس بد، چهار کشور معارض یعنی آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان، خط قرمزی را تعیین نموده و مبتنی بر آن «مکانیسم ماشه» را تعریف کردند: اگر به خواسته های ما تن ندهید، به طور اتوماتیک «ماشه» اسلحه ضابطین قانون جهانی چکانده شده و پرونده شما به شورای امنیت رفته و ... .  با عدم موفقیت ارسال پرونده ایران به شورای امنیت، این دکترین نیز در پائیز 1383ابتدای 2004 به شکست انجامید.

اواخر سال 2004 و اوایل سال 2005 سال اعمال استراتژی مکانیسم ماشه بود. بر این اساس ایران یا باید خواسته های غرب را برآورده سازد یا اینکه آمریکا به طرف ایران شلیک خواهد کرد. ایران محور شرارت نامیده می شود و در همین راستا تهدیدها به حمله نظامی در سال 83 شدت می گیرد. مروری بر سیاست رسانه های غربی نیز هماهنگی در قوت احتمال حمله نظامی به ایران را ثابت می کند. مجموعه نظام سلطه این گونه نشان می دهد که غرب دست به ماشه منتظر جواب ایران در برابر خواسته های آن ها است.